De effecten van Mindfulness

Wat levert Mindfulness beoefening nu eigenlijk op?

Wetenschappers hebben hier uitgebreid onderzoek naar gedaan. Van der Meulen en Brandsma bijvoorbeeld hebben een overzicht gemaakt van de effectstudies op bijna alle deelgebieden: stress en kwaliteit van leven, werk, opvoeding en gezin, psychische klachten (zoals angststoornissen en depressiviteit), somatische klachten, chronische ziekten algemeen en chronische pijn. De conclusie: onderzoek toont aan dat mindfulness effectief is zowel in een “normale” (wat is normaal?) populatie als bij groepen in een therapeutische setting.

Mindfulness zorgt voor een hogere kwaliteit van leven en brengt positieve veranderingen teweeg in cognitief en neurobiologisch functioneren. Tevens transformeert mindfulness in positief opzicht de manier waarop iemand naar zichzelf en naar de wereld kijkt en daar vervolgens op reageert. Okay dit laatste is beter te begrijpen. Maar hoe werkt het dan eigenlijk?

Door regelmatig te oefenen ga je je bewust worden van je “automatische piloot” (je zou ook kunnen zeggen het onbewuste). Je gaat je dagelijkse activiteiten bewust ervaren en bent met je aandacht daar volledig bij aanwezig. Mindfulness traint je in aanvaarding van het huidige moment in plaats van beoordeling (automatische piloot) en (over)identificatie. Het helpt je een overstap te maken van een houding van verzet naar een accepterende houding. Acceptatie zou je ook kunnen vervangen door het woordje compassie. Zelfcompassie is een vermogen dat bij iedereen aanwezig is en ook te trainen is. Het komt beschikbaar bij het openen van het hart.

Uit diverse studies en onderzoeken blijkt onder andere dat de toegenomen zelfcompassie na het volgen van een mindfulness training verantwoordelijk is voor de postieve effecten! Van de mechanismes die verantwoordelijk zijn voor deze positieve veranderingen zou het openen van het hart wel eens de belangrijkste kunnen zijn. Tenminste dat “vermoeden” de onderzoekers. Ik durf gerust te stellen dat dit de allerbelangrijkste reden is. Zo niet de enige.

Heeft Mindfulness ook negatieve effecten?

Daar is ook (beperkt) onderzoek naar gedaan. Hier moet bij vermeld worden dat de gegevens voornamelijk gebaseerd zijn op onderzoek naar transcedente meditatie dat niet zonder meer te vergelijken is met een mindfulnesstraining. Maar toch. Hierbij de samenvatting.

Binnen de klassieke tradities (TM), wordt een enkele keer genoemd: uittredingservaringen, slapeloosheid en zenuwachtigheid. Na of tijdens retraites wordt de confrontatie met diepgewortelde pijnlijke gevoelens genoemd (of dit negatief is? Ik zou dit eerder heling willen noemen). Over het algemeen zou een nadelig effect van langdurige en intensieve meditatie (tijdelijk) veranderde gemoedstoestanden kunnen zijn, zoals euforie. Nou volgens mij is dat geen negatief effect (je zou eens te blij worden).

Wel is het grappig om te constateren dat wetenschappers deze euforische gemoedstoestand beschrijven als “nadelig effect”. Deze euforische gemoedstoestand kun je ook kunstmatig opwekken door bijvoorbeeld drugsgebruik. Nu is Mindfulness wel conceptueel moeilijk grijpbaar voor wetenschappers omdat het is samengesteld uit “onwetenschappelijke elementen” zoals meditatie. Maar laat het nou net deze “onwetenschappelijke elementen” zijn die effectief blijken te zijn in de praktijk.

Niet alle effecten van Mindfulness zijn in onderzoek te vangen

Denk hierbij aan momenten van ontwaken, klein ontwaken, momenten van helemaal in het hier-en-nu zijn. Het zijn allemaal ervaringen die kwaliteit toevoegen aan het leven en lang niet allemaal in onderzoek gevangen kunnen worden. Het zijn deze kleine ervaringen die we gemakkelijk over het hoofd zien maar die een enorme impact hebben op ons leven.

Bijvoorbeeld de ervaring dat je wat meer kunt meebewegen met het leven zoals het zich aandient. Dat het okay is als er golven zijn in je leven en dat het niet altijd helpt om deze te willen controleren. Kleine inzichten die een enorme ruimte bieden.

Het inzicht dat gedachten geen feiten zijn bijvoorbeeld kan het begin betekenen van vrijheid. De kleine realisaties, flitsen van inzicht. De momenten van vrijheid, ruimte en ontspanning. De ervaring van een breder perspectief. Ze voegen een kwaliteit aan het leven toe en vooral genieten. En deze effecten worden meestal niet geregistreerd. Het is dus goed om je te realiseren dat wetenschappelijk onderzoek altijd met een beperkte blik kijkt. De belangrijkste graadmeter is nog altijd je eigen ervaring. De verhalen, theorieën en concepten voorbij, het directe weten en voelen. En ja dat kun je alleen doen met je hart.

Mindfulness is about Love

and loving life.

~ J. Kabat Zinn

Join us voor de maandelijkse online Energy Update & Alignment